Steentjes keilen

Franse wetenschappers hebben in 2004 in het gerenommeerde wetenschappelijke tijdschrift Nature de resultaten van hun onderzoek naar de beste manier om steentjes te keilen. Steentjes keilen? Houden wetenschappers zich daar ook al mee bezig? En nu we toch bezig zijn: hoe zat het ook al weer met die boterham met pindakaas die de tafel af valt? En gaat dit dan ook niet opeens over de Wet van Murphy? Kortom: de wetenschap van het alledaagse.

De redactie van Voortschrijdende Inzichten kreeg onlangs tijdens een gedwongen verblijf op een vliegveld een klein artikel in een Engelse krant onder ogen. Zo'n klein artikel over een ongedwongen onderwerp dat van de eindredacteur van de krant waarschijnlijk alleen toestemming voor publicatie kreeg, omdat er wat ruimte over was. Het kleine artikeltje ging over een publicatie in het Amerikaanse, wetenschappelijke tijdschrift Nature. Onderzoekers van de Universiteit van Marseille hadden onderzoek gedaan naar de beste manier om steentjes te keilen. Zou het echt waar zijn? En bestaat de universiteit van Marseille wel?

Wij gingen op onderzoek uit. En jazeker in het janaurinummer 2004 van Nature staat op pagina 29 inderdaad een artikel met als titel 'Secrets of successful stone-skipping'. Het is geschreven door Christophe Clanet, Fabien Hersen en Lydéric Bocquet. Tot over alles correct. Maar de universiteit van Marseille? Nee, dat is te kort door de bocht. De eerste auteur is verbonden aan het Institut de Recherche sur les Phénomènes Hors Équilibre dat gevestigd is in Marseille. De tweede auteur werkt bij de Ecole Polytechnique in Palaiseau. Alleen de derde auteur werkt aan een universiteit, namelijk bij het Laboratoire PMCN (wat dat dan ook mag betekenen) van de Université Lyon.

Belangrijker dan de juiste locatie van de onderzoekers is natuurlijk het resultaat van hun onderzoek. De uitkomst is dat het gooien van een steen zodat deze het wateroppervlak onder een hoek van ongeveer 20° raakt, het beste is. Met het beste is hier natuurlijk bedoeld het bereiken van het ultieme doel van dit spel: zo veel mogelijk hupjes. De hoek van 20° blijkt om een aantal redenen optimaal: het is de hoek die de laagste snelheid vraagt maar het is ook de hoek waarbij zo weinig mogelijk energie aan het wateroppervlak wordt overgedragen als de steen het oppervlak raakt. Dat laatste is natuurlijk niet onbelangrijk. Immers, hoe meer (bewegings)energie de steen behoudt, hoe meer energie beschikbaar blijft voor volgende hupjes. U kent natuurlijk ook die steentjes die u geworpen heeft en die onmiddellijk onder water verdwijnen. Het onderzoek geeft ook aan waarom. De hoek waaronder u de steen gooide, is dan 45° of meer geweest.

Volgens opgave van de zichzelf de officiële steentjes-keilen-organisatie noemen staat het wereldrecord op 38 hupjes en zou het in 1992 gevestigd zijn door ene J Coleman-McGhee. Dit valt echter te betwisten, omdat het hier blijkens de informatie op de website van skipping stone om een regiogebonden organisatie staat. Het Guiness Book of Records, dat bij gebrek aan een officiéle organisatievorm voor een gebeurtenis toonaangevend is, maakt geen melding van deze organisatie.

Serieuze illustraties bij een serieus artikel.