DESTO: Door Edel Spel Tot Ontwikkeling
of de merkwaardige Nederlandse behoefte aan afkortingen
Afkortingen zijn lang geleden ingevoerd om de intermenselijke communicatie te vergemakkelijken. Het gebruik van afkortingen is vaak functioneel, gemakkelijk en herkenbaar. Tot zover niets mis. Wel is er aan het eind van de twintigste eeuw de nodige inflatie opgetreden, toen het gebruik van afkortingen op allerlei mogelijke terreinen van het maatschappelijk gebeuren zich ging voordoen. Weet u nog wat TUBA was? En waar stond het ook al weer voor? Daar gaan we het dus niet over hebben. We gaan ons in deze beschouwing richten op een nog nauwelijks onderzocht terrein: het gebruik van afkortingen voor namen van voetbalclubs.
Dus bijvoorbeeld een voetbalclub met de curieuze naam DESTO, wat blijkt te staan voor Door Edel Spel Tot Ontwikkeling. Zoals wij al eerder aankondigden, was de redactie van Voortschrijdende Inzichten bezig met onderzoek voor dit onderwerp. Daarbij stuiten wij op de resultaten van het werk van Marcel Kamsteeg. Dat hielp ons erg vooruit. Kamsteeg verzamelt namen van voetbalclubs die uit afkortingen bestaan. Precies dus datgene waar wij ook naar op zoek waren. Kamsteeg heeft op dit moment 1016 afkortingen op zijn lijst staan. Dit biedt ons de mogelijkheid om meteen een slag verder te gaan en de verzamelde afkortingen te analyseren.
Wie, wat en waar
Wij onderwierpen de namenlijst aan een inspectie. We deden daarbij een aantal interessante bevindingen. Zo kunnen de afkortingen in een beperkt aantal categorieën worden onderscheiden. Wij volgen hierbij niet de indeling die René Appel in zijn - overigens erg leuke - stukje over namen van voetbalclubs heeft gebruikt (zie voor het verhaal van Appel aan het eind van dit artikel).
In de eerste plaats de soort 'Geografie'. Dit zijn afkortingen van het genre VVV, Venlose Voetbal Vereniging, BFC, Bussumse Footbal Club, ASVO, Algemene Sportvereniging Overdinkel of gewoon BOL, Broek Op Langedijk. Tot deze categorie rekenen we ook clubs als BZSV, Bornse Zaterdag Sport Vereniging, en KSH, Katholiek Sportleven Harreveld.
Veel voorkomend zijn ook de afkortingen die verwijzen naar de werkkring. In deze categorie 'Bedrijven/organisaties' vallen de clubs waar wordt gevoetbald onder de paraplu van de werkgever. Voorbeelden zijn: NSH, Nederlandse Spoorwegen Hengelo, PDK, Procureurs en Deurwaarders Klerken, TSB, The Shell Boys, en natuurlijk PSV, Philips Sport Vereniging. Ook rekenen we andere verbanden als scholen hieronder.
Apart vermelding verdienen de clubs die een naamswijziging hebben ondergaan. Een voorbeeld is AGOVV. Dit stond eerst voor Apeldoornse GeheelOnthouders Voetbal Vereniging, maar werd later Alleen Gezamenlijk Oefenen Voert Verder. Of MVKV, dat tegenwoordig staat voor Met Vereende Krachten Voorwaarts, terwijl het eerst was Marine Vliegkamp Valkenburg. Ook aardig is Nevelo. Nu: Noeste Eenheid Voert Elkeen Langzaam Opwaart, maar vroeger: NV Lederfabrieken Oisterwijk. We hebben hier geen aparte categorie van gemaakt, maar de opéénvolgende namen van de clubs in één van de andere categorieën ondergebracht.
Een bijzonder soort is ook die van 'Afkortingen van afkortingen'. NAC is daar een fraai voorbeeld van: NOAD ADVENDO Combinatie. Op de website van de eredivisieclub lezen we dat NAC in 1912 is opgericht als fusie van NOAD en ADVENDO. Het eerste voorstel voor de naam fusieclub was NOAD, van Noad en ADvendo! Het werd NAC. Het oorspronkelijke NOAD stond voor Nooit Ophouden, Altijd Doorgaan. ADVENDO betekende Aangenaam Door Vermaak En Nuttig Door Ontspanning. Of wat te denken van DEC, DOSB EDO Combinatie, waarbij DOSB staat voor, ja dat weten we niet (Door Oefening Steeds Beter? Werk voor Marcel Kamsteeg!) en EDO voor Eendracht Doet Overwinnen.
Alvorens over te gaan tot de laatste categorie bespreken we eerst nog de categorieën 'Kleuren', 'Herkomst', 'Klassiek/koningshuis/personen' en 'Overig'. Tot de eerste soort horen gevallen als WRW, Wit Rood Wit en BEW, Blauw En Wit. Tot de tweede categorie behoren clubs als UDEET, Union Deportivo d'Emigrantes Espagnol de Twente,TKA, Turkse Kracht Apeldoorn, en KSJB, Kerngroep Suriname Jongeren Bijlmermeer. De derde groep bestaat uit verwijzingen naar de klassieke oudheid, leden van het koninklijk huis en bekende personen. Hiertoe rekenen we clubs als PW, Prins Willem, VEP, Vita et Poca, en BDK, Bok de Korver. De laatste categorie, 'Overig', bevat de namen die we niet éénduidig elders konden onder brengen. Vaak waren dit mengvormen van de andere categorieën.