Generaals sterven in bed
Ja, van dat boek met die titel heb ik wel eens gehoord, zult u misschien zeggen. Ja, wij ook, maar dat gaat dit artikel niet over. We gaan het over oorlog hebben. Zo lang als er mensen bestaan, wordt er oorlog gevoerd. En bij oorlogen vallen slachtoffers, veel slachtoffers: militairen, maar ook burgers. En niet iedereen die sterft, heeft ook schuld. En niet iedereen die schuldig is, sterft. Hoe zou dat eigenlijk werken? Wie sterft en wie niet? We gingen het na door eens naar de afwikkeling van de Tweede Wereldoorlog te kijken, naar wat er in Duitsland - en een beetje naar de Nederlandse gebeurtenissen - gebeurde om precies te zijn. Want een ding is duidelijk: daar was een misdadig systeem aan de macht geweest dat tot in alle lagen van de maatschappij zijn perverse invloed had doen gelden.
We hebben het hier niet over figuren als Hitler (1945, zelfmoord), Goebbels (idem), Rommel (1944, gedwongen zelfmoord), Heydrich (vermoord). Nee we hebben het over mensen als veldmaarschalk Model, panstercommandant Guderian en de arts Herta Oberheuser. En dan blijkt, als we het samenvatten, dat de meeste generaals in bed sterven. Maar met andere medewerkers van het verslagen systeem liep het minder goed af.
Ons zeker niet representatief onderzoek leert dat oorlogvoeren tot veel doden leidt. De schattingten lopen uiteen, maar de gezaghebbende Times Atlas of the Second World War houdt het op tussen de 40 en 50 miljoen doden. Hiervan zijn er alleen al bij het Russische Rode Leger 11,5 miljoen slachtoffers te betreuren. Nog eens 3 miljoen Russische soldaten kwamen om als Duitse krijgsgevangenen. Het Duitse leger verloor 3 miljoen soldaten; het Japanse leger 1,5 miljoen. De verliezen bij de westelijke strijdkrachten steken daar 'bescheiden' bij af: 250.000 bij de Britten, 300.000 bij de Amerikanen, 200.000 bij de Fransen en 12.000 bij de Nederlanders. De Tweede Wereldoorlog eiste, in tegenstelling tot eerder oorlogen, ook grote aantallen slachtoffers bij de burgerbevolking. Alleen al in Sovjet-Unie vielen meer dan 7 miljoen burgerslachtoffers. Maar ook Polen met 6 miljoen slachtoffers werd zwaar getroffen. Niet onvermeld mag natuurlijk blijven dat ook nog eens meer dan 6 miljoen joden de dood vonden.
— 2. Generaals, kopstukken, Nederlanders
